Afscheid nemen heeft tijd nodig. En juist in het prille begin wanneer de pijn nog zo vers is, moet er veel worden geregeld.

In de drukte en chaos van die eerste dagen tussen overlijden en uitvaart is de begeleiding van Stilleven erop gericht om overzicht en rust te brengen. Niet alles hoeft meteen te worden beslist en uitgevoerd.

Gedurende de dagen zal ik steeds aangeven wat op welk moment prioriteit heeft. Zo kunt u ook ruimte ervaren om stil te staan bij wat er gebeurt, verdriet toe te laten, en verbinding te voelen met anderen.

Want niet alleen een perfect georganiseerde uitvaart is belangrijk, maar ook de weg en de dagen daar naartoe. Al die verschillende momenten van waarde maken samen een betekenisvol afscheid.

 

Eerste Ontmoeting

Zodra we elkaar ontmoeten na uw melding van het overlijden, zullen we eerst een moment nemen voor kennismaking. We hebben het over uw overleden dierbare, uw band met elkaar en over wie hij of zij was. Met dat beeld voor ogen zet ik samen met u de volgende stappen. We gaan in gesprek over een geschikte dag voor de uitvaart en de plek waar het afscheid en de crematie of begrafenis zal plaatsvinden. Zo kunnen een aantal dingen door mij alvast worden geregeld en vastgelegd.

Daarnaast richten we ons op de verzorging van uw dierbare en we zorgen ervoor dat hij of zij op de gewenste plek wordt opgebaard.

Soms is er ruimte om meer te bespreken. Het kan ook zijn dat dit al genoeg is voor de eerste dag.

 

Laatste zorg

Het wassen, verzorgen en aankleden van de overledene kunt u zien als een praktische handeling, maar ook als een liefdevol ritueel van afscheid. U bent altijd welkom om hierbij aanwezig te zijn of om zelf mee te helpen. In eerste instantie kan dat onwennig voelen, maar later blijkt vaak dat het een waardevol moment is om op terug te kijken.

Deze laatste verzorging kan meestal gebeuren op de plek waar het overlijden heeft plaatsgevonden: thuis, in een hospice of op de kamer in het verzorgingstehuis. Als het een ziekenhuis betreft, kan dat niet altijd. Dan zullen we uw dierbare overbrengen naar de plek waar de verzorging kan plaatsvinden. Dit kan thuis zijn, maar ook in een uitvaartcentrum.

 

Opbaring

Letterlijk betekent opbaren ‘op een baar leggen’. Met het opbaren van een overledene wordt bedoeld dat het lichaam (na de juiste verzorging) in bed, op een opbaarplank (gewikkeld in een wade) of in een kist wordt gelegd zodat nabestaanden afscheid kunnen nemen. Soms wordt er gekozen om de kist meteen te sluiten.

Om te zorgen dat het lichaam in ´goede staat´ blijft, wordt er meestal gebruik gemaakt van een koeling. Er zijn inmiddels ook andere methodes zoals o.a. thanatopraxie (een lichte balseming van het lichaam) en de Bio Sac 2000. De werkzame stoffen in deze Sac, die op de blote huid bij de buik wordt gelegd, zorgen ervoor dat het lichaam op een natuurlijke manier geconserveerd wordt. Als u over een van beide methodes meer informatie wilt, mag u mij daarover altijd bellen.

 

Locatie van de opbaring

Een goede plek voor het opbaren van uw dierbare kan thuis zijn. Zo kunt u in alle rust afscheid nemen in een vertrouwde omgeving. In de meeste verzorgingstehuizen is het toegestaan op te baren in de eigen kamer. Het is aan te raden van te voren te informeren naar de mogelijkheden. Als u kiest voor een opbaring thuis of in het verzorgingstehuis, zal Stilleven zorgen voor een eventuele koeling en een dagelijkse controle.

Als er thuis niet genoeg ruimte is voor een opbaring, kan ook een 24-uurs kamer een goede optie zijn. Een plek waar u de sleutel van krijgt en dus zelf bepaalt op welke momenten u daar wil zijn en met wie.

Ook kan uw dierbare naar een uitvaartcentrum worden gebracht. Als u op rouwbezoek wil komen, kan daarvoor een afspraak worden gemaakt.

 

Dagen voor de uitvaart

In de intensieve dagen tussen overlijden en uitvaart ben ik overdag en ook ´s avonds voor u bereikbaar via whatsapp, telefonisch of op afspraak. Stap voor stap komt alles aan de orde wat van belang is om het afscheid waardevol en op maat vorm te geven:

• Locatie, datum en tijdstip van de uitvaart
• Rouwkaart
• Condoleancemoment vooraf of nadien
• Het eventueel vooraf bezoeken van de locatie
• Bloemen
• Vervoer
• Catering
• Familiebericht in de krant

Zodra de grote lijnen zijn bepaald, krijgt u een heldere begroting van de te verwachten kosten.

De begeleiding van Stilleven gaat verder. Er is ook aandacht voor inhoudelijke keuzes: 

• Het juiste moment bepalen om de kist te sluiten en wie daarbij aanwezig is
• De rol van de jonge kinderen bij het afscheid
• Speciale route van de rouwstoet
• Grote of kleine ceremonie
• Muziek, woorden en gebaren

Er wordt geluisterd, aangesloten en meegedacht en van daaruit krijgt u mogelijkheden en ideeën aangereikt. Zo wordt u geholpen om helder te krijgen wat u wil en aangespoord daarin uw hart te volgen. Er kan vaak meer dan u denkt.  

Dag van de uitvaart

Op de dag van de uitvaart is alles tot in details voorbereid. U heeft daarvan vooraf een draaiboek gekregen. Stilleven zorgt dat alles in goede banen wordt geleid en is daarbij onzichtbaar of zichtbaar op de juiste momenten.

Ritueelbegeleiding en spreken bij de uitvaart

Naast uitvaartbegeleiding kan ik als ritueelbegeleider nog dieper ingaan op het afscheid en de vormgeving daarvan. Soms is het lastig de juiste woorden te vinden terwijl u zoveel zou willen zeggen om recht te doen aan het leven van uw dierbare. We gaan in gesprek over de overledene en verdiepen ons in wie hij of zij was, in wat er speelde in gedachten en gevoel. En ook zoeken we samen naar dat wat hem of haar bijzonder maakte en de betekenis daarvan voor anderen. Ik schrijf voor u een toespraak en/of levensverhaal, zorg voor samenhang tussen de verschillende sprekers en de muziek. Samen zoeken we naar symbolen en rituelen.

Op de dag van de uitvaart zal ik de verschillende onderdelen van het afscheid verbinden en inleiden.

Als de dag van de uitvaart voorbij is, het rumoer rond het afscheid verstomt en ieder weer terugkeert naar het dagelijks leven kan voor u alles kaal en kil, leeg en onwennig aanvoelen.

We rouwen niet alleen om de overledene, wiens afwezigheid tastbaar wordt, maar ook om het verlies van onszelf en het verhaal dat we met de overledene deelden.

Door het verdriet en de rouw niet uit de weg te gaan, wordt het verlies gaandeweg draagbaar. Zo krijgt het een plek en kun je weer van het leven leren houden. Dit kan een lange weg zijn. Iedereen rouwt op zijn eigen manier en op zijn eigen tijd.

 

Nazorg

Ongeveer 2 à 3 weken na het afscheid neem ik contact met u op om een afspraak te maken en langs te komen. We kunnen dan terugkijken op hoe u het afscheid en de begeleiding van Stilleven heeft beleefd.

Daarnaast hebben we het over wat er voor u op dit moment speelt, op praktisch en op emotioneel vlak. En al ben ik geen rouw therapeut, ik kan wel goed luisteren. Als het nodig is, kan ik u verwijzen naar professionele begeleiding bij uw rouwverwerking.

Als u wil helpt Stilleven u ook met eventuele bedankkaartjes, de asbestemming of een grafmonument.

Kinderen en de dood

“Hoelang blijft oma dood?”, “Eten dode mensen hetzelfde als wij?”, “Heeft opa het niet koud onder de grond?” 

Dit zijn zomaar wat vragen die een kind kan stellen. Het liefst willen we kinderen beschermen zodat ze geen verdriet hebben. Maar als een grootouder, een ouder, een broer of zus of iemand anders dichtbij sterft, kunnen we ze daar niet voor behoeden. We kunnen kinderen wel leren dat de dood bij het leven hoort en dat het heel normaal is dat ze iemand missen, dat ze verdriet hebben.

Kinderen rouwen op hun eigen manier en meestal gaat dat in kleine behapbare stukjes. Momenten van verdriet en momenten van gewoon weer doorspelen en lachen wisselen elkaar vaak verbazend snel af.  Soms is het niet goed te zien dat een kind verdriet heeft maar vertaalt het zich in ander gedrag zoals plots heel stilletjes worden en zich terugtrekken, of juist enorm druk en aanwezig zijn.

Het is belangrijk kinderen op een zo natuurlijk mogelijke manier te betrekken bij het afscheid. We kunnen de momenten bepalen waarop de kinderen kunnen meehelpen bij wat er gebeurt, of ze zelf iets laten doen wat bij hen past. En ook door goede uitleg te geven en eerlijke antwoorden op hun vragen kunnen we kinderen serieus nemen en een plek geven. We zorgen ervoor dat ze weten dat je verdrietig mag zijn, maar ook dat je door mag gaan met leven. Mijn ervaring is dat kinderen heel goed hun grenzen kunnen aangeven in wat ze wel of niet willen en dat ze door hun aanwezigheid ook tot steun kunnen zijn.

 

Als een kind sterft

Als jong leven eindigt, dan is het verdriet rauw en allesoverheersend en laat niemand onberoerd.

Om in een paar dagen tijd toe te groeien naar een onvermijdelijk afscheid is een moeilijke taak. Hiervoor zijn rust en ruimte essentieel en ik neem dan ook alle tijd voor jullie. Het is een voorzichtig zoeken naar mogelijkheden. We gaan daarbij niet uit van ´hoe het hoort´ of wat ´gebruikelijk´ is, want niets is gebruikelijk of normaal in deze abnormale situatie. Het gaat erom vorm te geven aan de taal van jullie hart. Ik zal er voor jullie zijn.

Praten over de dood, nadenken over je eigen afscheid, dat is confronterend en zeker niet alledaags.

Maar het kan ook rust brengen om er bij stil te staan en al wat voor te bereiden nog voor het zover is, in de nabije, of in de verre toekomst. U kunt Stilleven uitnodigen voor een misschien ongewoon, maar goed gesprek.

Ook bij een aanstaand overlijden van een naaste kan het prettig zijn om ieders wensen op een rijtje te zetten. Zo kunt u in die laatst gegeven tijd uw aandacht richten op elkaar en op wat wezenlijk van belang is in het licht van het naderende afscheid.

Gesprek en kennismaking

We hebben het over uw leven en wat daarin belangrijk is, en in welke vorm uw afscheid daarbij aan kan sluiten. Soms is het prettig dat uw eventuele partner of kinderen erbij zijn en meepraten.

U kunt het gesprek ook gebruiken als kennismaking om te zien of het ´klikt´. Zo weet u zeker dat u en uw familie als het zover is in goede handen zijn.

Verslag en kostenindicatie

Naar aanleiding van wat er besproken is, krijgt u een verslag met daarin uw wensen en desgewenst een indicatie van de kosten als leidraad voor uw nabestaanden.

Er zijn geen kosten verbonden aan dit vrijblijvende gesprek, het verslag en de begroting.